Demir paslanırken krom paslanır mı? Neden?

Demir paslanırken krom paslanır mı? Neden?

Sorunuzun yanıtı, kısaca ‘evet’. Demir ve kromu birlikte zikrettiğinize göre, ‘paslanmaz krom çeliği’ni kastediyorsunuz. Krom bilindiği üzere çeliğe, paslanmaya karşı dayanıklılık kazandırmak amacıyla katılır. Katılma oranı ağırlıkça, çalışma koşullarının zorluğuyla doğru orantılı olarak, en az %13 ile %26 arasında değişir. Çeliğin yüzeyindeki krom atomları, oksijenle temasa geldiklerinde, ince bir ‘krom(III) oksit’ (Cr2O3) katmanı oluşturur. Film şeklindeki bu katman, çok ince olduğu için gözle görülemez. Dolayısıyla, saydamdır ve altındaki metalin parlaklığını bozmaz. Öte yandan, havayı ve suyu geçirmez olduğundan, altındaki metalin paslanmasına engel olduğu gibi; herhangi bir nedenle çizildiğinde, oksijenle serbest temas halinde ise, kendisini hızla yenileyerek, koruma işlevini devam ettirir. Bu işleve, alttaki metalin paslanma eğilimini frenlemek anlamında ‘pasifleştirme’ deniyor.

Ancak, örneğin bir somun civata çiftinde olduğu gibi, birbiri üzerine sıkışan girintili ve çıkıntılı yüzeyler içeren uygulamalarda, oksijen dolaşımı serbest olmayabilir. Ya da, örneğin tuzlu sudaki klorid iyonu (Cl-) gibi bir iyonun rekabetinde, oksijen devre dışı kalabilir. Bu durumlarda, çizilen film kendini tamir edemez. Bu durumda, yüzeye az miktarlarda ve yavaş yavaş ulaşan oksijen, filmdeki hasarın alt kısmının paslanmasına yol açar. O kadar ki, filmin üzerindeki gözle görülemeyecek kadar küçük bir deliğin gerisinde, başparmak büyüklüğünde pas oyukları oluşabilir. Monte edilmiş sistemlerdeki bu tür hasarları, tahribatsız muayene yöntemleri kullanılmadıkça; ta ki parça kırılıp da sorun çıkartana kadar belirlemek mümkün değildir. Bu gibi zor koşullar altında çalışması beklenen parçaların yapımında, %26’ya varan daha yüksek oranlarda krom veya, kromun yanısıra vanadyum ve titanyum içeren özel çeliklerin tercih edilmesi gerekir.